Manin lea dehálaš bargat doahpagiiguin?
Doabaoahppan lea dehálaš oassi oahppi ovdáneamis mánáidskuvllas, go dat duddjo vuođu sihke fágalaš ja sosiála gelbbolašvuhtii. Juo mánnávuođa rájes duddjojuvvo sátnerádju mii lea dehálaš viidáset oahppamii. Ovdamearkka dihte čájeha dutkan ahte 4- ja 6-jahkásaččaid sátnemáhttu váikkuha sin lohkanmáhttui 9-jahkásažžan, ja 9-jahkásaččaid sátnemáhtus leat váikkuhusat sin lohkanmáhttui nuoraidskuvllas.
Skuvllas barget oahppit teavsttaiguin main lea molsašuddi struktuvra, kompleaksa cealkagat ja fágatearpmat. Dát sáhttá dagahit hástalusaid sisdoalu ipmirdeamis jus ii leat buorre giella- ja doabaipmárdus. Danin lea dehálaš systemáhtalaččat bargat doabaoahppamiin árra agis juo, ovdánahttit giellamáhtu, nannet iešluohttámuša ja doarjut ohppiid návccaid oassálastit aktiivvalaččat oahppandilálašvuođaide.
Giella lea buot gulahallama vuođđu ja eaktun hálddašit fágaid skuvllas. Mánát geat rahčet gielain, sáhttet vásihit hástalusaid sihke fágalaččat ja sosiálalaččat. Buorre doabaipmárdus lea dárbbašlaš go galgá sáhttit albmanahttit iežas jurdagiid, ipmirdit earáid, ja olahit lihkostuvvama eallimis - maiddái rávissolmmožin bargomárkanis.
Skuvllas fágadoahpagat doibmet čoavddan ođđa dieđu ipmirdeapmái ja geavaheapmái. Doahpagat iešguđet fágas addet ohppiide dárkilis reaidduid analyseret, reflekteret ja čoavdit váttisvuođaid. Dát gálggat leat reaiddut kritihkalaš jurddašeapmái ja ollislaš oahppamii.
Vai buot ohppiide addojuvvojit seammalágan vejolašvuođat, de lea dehálaš nu árrat go vejolaš identifiseret ja doarjut ohppiid geain leat gielalaš hástalusat. Dát mearkkaša heivehit oahpahusa nu ahte sii sáhttet ovdánit iežaset eavttuid vuođul, ja addit sidjiide vejolašvuođa bargat rikkis ja ulbmillaš gielalaš doaimmaiguin.
Girjjálašvuohta:
"Doabaoahppan - Bagadus strukturerejuvvon doabaoahppama birra mánáide ja ohppiide", Statped -Sámi earenoamášpedagogalaš doarjalus (SEAD) 2023, Sámi lohkanguovddáš.
Golden, Anne (2003, 1998): Ordforråd, ordbruk og ordlæring i et andrespråksperspektiv. Gyldendal
Valvatne, H., & Sandvik, Margareth. (2007). Barn, språk og kultur : språkutvikling fram til sjuårsalderen ([2. utg.]., p. 342). Cappelen akademisk.