Reaktoe saemien maanagïertine
Nöörje, aalkoealmetji sjïere reaktaj gaavhtan, aktem sjïere dïedtem åtna saemien maanaj jïh eejhtegi ïedtjh gorredidh, v. ILO-konvensjovnine nr. 169 aalkoealmetji bïjre.
Saemiedigkie våaroemasse beaja akte saemien maanagïerte lea nænnoestimmine vihtiestamme maanagïerten barkoe edtja saemien gïelem jïh kultuvrem betnesne utnedh. Saemien maanagïerth lea akte dejstie vihkielommes sijjijste gusnie saemien maanah åadtjoeh sijjen saemien gïelem jïh kultuvrem evtiedidh.
Fylhkenålma maanagïertepolitihkem vihteste reeremen tjïrrh staateles dåarjojste, vååksjedimmien jïh bïhkedimmien tjïrrh tjïeltijste jïh jeatjah barkoejgujmie maanagïertelaaken mietie. Fylhkenålma iktede jïh skreejrie evtiedimmiebarkoem tjïeltine jïh maanagïertine.
Tjïelten lea dïedte ihke maanagïertefaalenasse saemien maanide saemien dajvine saemien gïelem jïh kultuvrem betnesne åtna. Jeatjah tjïeltine edtja sjïehteladtedh ihke saemien maanah maehtieh sijjen gïelem jïh sijjen kultuvrem gorredidh jïh evtiedidh (maanagïertelaake § 8). Maanagïertelaaken § 2 joekoen dam dïedtem tjïerteste maam maanagïerte åtna juktie saemien maanaj gïelem jïh kultuvrem krööhkestidh.
Saemien maanagïerte edtja maanaj identiteetem goh saemieh nænnoestehtedh viehkine åtnoem saemien gïeleste eevtjedh jïh saemien kultuvren bïjre saarnodh. Saemien maanagïerte stuvresåvva saemien pedagogeles barkijijstie. Byöroe vihkeles biehkieh saemien maanabijjiedimmeste gorredidh dovne barkoevuekine jïh aarkebiejjien darjoeminie. Tjuara maanagïertem öörnedidh naemhtie guktie maanah åadtjoeh meatan årrodh ovmessie barkojne jïh meatan årrodh kultuvrelle jïh sosijaale darjoeminie. Saemien gïele akte vihkeles faktovre, jïh akte krïevenasse barkijh saemien maehtieh jïh daajroem saemien kultuvren bïjre utnieh.
Nöörjen maanagïerth saemien maanajgujmie edtjieh saemien maanaj gïelem jïh kultuvrem krööhkestidh. Maanagïerte edtja, dan gåhkese gåarede, sjïehteladtedh ihke saemien maanah maehtieh sijjen saemien kultuvrem jïh sijjen saemien gïelem dåastodh aktene sjiehteles vuekesne.